Ιατρικό ιστορικό
Αρχικά ένα πλήρες ιστορικό του άνδρα θα πρέπει να καταγραφεί, το οποίο θα περιέχει το ιατρικό του ιστορικό και τα ευρήματα της φυσικής εξέτασης του.
Σπερμοδιάγραμμα
Το σπερμοδιάγραμμα παραμένει ίσως το πιο πολύτιμο εργαλείο εκτίμησης της ανδρικής υπογονιμότητας. Το λιγότερο δυο δείγματα θα πρέπει να εξεταστούν από το εργαστήριο προς αποφυγήν λανθασμένης διάγνωσης. Το δείγμα θα πρέπει να παράγεται και να ελέγχεται σύμφωνα με τα κριτήρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ώστε να υπάρχει συγκρισιμότητα μεταξύ των αποτελεσμάτων των διαφορετικών εργαστηρίων. Πιο συγκεκριμένα ο άνδρας θα πρέπει να έχει σεξουαλική αποχή 2-3 μέρες και το δείγμα εαν παραχθεί σε χώρο εκτός εργαστηρίου θα πρέπει να προσκομιστεί στο εργαστήριο εντός μιας ώρας από την ώρα παραγωγής του. Κατά τη μεταφορά το δείγμα θα πρέπει να βρίσκεται κοντά στο σώμα. Οι φυσιολογικές τιμές σύμφωνα με τον ΠΟΥ (WHO manual 5th Edition , 2010) είναι:
Ρευστοποίηση: 30-60 min
Όγκος: ≥1.5 ml
PH: 7.2
Αριθμός Σπερματοζωαρίων: ≥15.000.000/ml
Ολικός Αριθμός Σπερματοζωαρίων: ≥39.000.000
Μορφολογία (φυσιολογικές μορφές ): >14%
Αντισπερμικά Αντισώματα: ≤50%
Στρογγυλά κύτταρα: <5.000.000
Καλλιέργεια σπέρματος
Κατά τη διερεύνηση της υπογονιμότητας, συνήθως γίνεται και καλλιέργεια σπέρματος για τον έλεγχο παρουσίας μικροβίων που μπορεί να έχουν προκαλέσει λοίμωξη του γεννητικού συστήματος. Επίσης η καλλιέργεια μπορεί να συστηθεί έπειτα και από ένα σπερμοδιάγραμμα όπου μπορεί να έχουν παρατηρηθεί αρκετά κύτταρα ενδεικτικά για την παρουσία λοίμωξης.
Η καλλιέργεια σπέρματος είναι διαφορετική από το σπερμοδιάγραμμα. Ο άνδρας μπορεί να δώσει δείγμα χωρίς σεξουαλική αποχή και θα πρέπει να ακολουθήσει κάποιες οδηγίες σχετικά με την παραγωγή του. Αυτό σημαίνει ότι την ημέρα της καλλιέργειας ο άνδρας θα πρέπει πρώτα να ουρήσει, έπειτα να πλυθεί τοπικά και να σκουπιστεί με μια καθαρή πετσέτα. Κατόπιν μπορεί να παράγει το δείγμα μέσα σε ένα αποστειρωμένο ουροδοχείο. Το δείγμα πρέπει να προσκομιστεί στο εργαστήριο μέσα σε τρεις ώρες από την παραγωγή του.
Η καλλιέργεια σπέρματος είναι ανεκτίμητη λόγω του ότι βοηθάει στην πρόληψη και αντιμετώπιση πολλών λοιμώξεων του ουρογεννητικού συστήματος.
Απεικονιστικές μέθοδοι του γεννητικού συστήματος
Διάφορες παθολογικές καταστάσεις, λιγότερο ή περισσότερο σοβαρές, αφορούν το όσχεο. Ο υπέρηχος του οσχέου και το triplex οσχέου αποτελούν τις εξετάσεις πρώτης γραμμής για το σύνολο των καταστάσεων αυτών. Είναι εξετάσεις ανώδυνες, γρήγορες και αξιόπιστες και δίνουν άμεσα στον κλινικό ιατρό όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που θα τον βοηθήσουν να θέσει τη σωστή διάγνωση σε προβλήματα που εντοπίζονται στο όσχεο. Με το υπερηχογράφημα οσχέου ελέγχεται η θέση, το μέγεθος και η μορφολογία των όρχεων και των επιδιδυμίδων, ενώ με το triplex ελέγχεται η ροή του αίματος στα αγγεία της περιοχής, με στόχο τη διάγνωση των διαφόρων παθολογικών καταστάσεων. Ο υπέρηχος και το triplex οσχέου μπορούν να μας δώσουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την ανατομία και την παθολογία του οσχέου άμεσα, εύκολα και έγκαιρα.
Ορμονικός έλεγχος
Στο πλαίσιο του ελέγχου της υπογονιμότητας ενός άντρα, είναι απαραίτητο να μετρηθούν τα επίπεδα κάποιων ορμονών που μπορούν άμεσα ή έμμεσα να επηρεάσουν την παραγωγή σπερματοζωαρίων. Οι κυριότερες ορμόνες που πρέπει να διερευνηθούν είναι η τεστοστερόνη, η FSH, η LH, η προλακτίνη, η TSH, η οιστραδιόλη και η κορτιζόλη.
Η διερεύνηση του ορμονικού προφίλ του άντρα είναι σημαντική, όταν εξετάζονται οι λόγοι για τους οποίους ο άντρας έχει μειωμένο αριθμό σπερματοζωαρίων, χωρίς να υπάρχει κάποιος άλλος εμφανής λόγος, όπως κιρσοκήλη, καρκίνος του όρχεως, απόφραξη των εκφορητικών οδών του σπέρματος κτλ..
Ιολογικός έλεγχος
Στο πλαίσιο του ελέγχου της υπογονιμότητας ενός άντρα, είναι απαραίτητο να γίνει και ιολογικός έλεγχος ο οποίος απαιτείται από το νόμο και για τους δυο συντρόφους. Οι εξετάσεις που ζητούνται είναι: ΗΙV I&II, HbsAg, HCV,VDRL
DNA Fragmentation (Κατακερματισμός του DNA)
Επιστημονική έρευνα υποδεικνύει πως τα σπερματοζωάρια με υψηλό ποσοστό κατακερματισμού του DNA έχουν μικρότερη πιθανότητα να δώσουν μια υγιή εγκυμοσύνη. Μια στατιστική ανάλυση εκατοντάδων δειγμάτων σπέρματος έδειξε πως οι άντρες με ποσοστό κατακερματισμού του DNA μεγαλύτερο από 30% στα σπερματοζωάρια έχουν σημαντικά μειωμένο δυναμικό γονιμότητας (λιγότερες εγκυμοσύνες, διπλάσιες αποβολές). Ο κατακερματισμός του DNA οφείλεται σε ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες. Ο κυριότερος εξωγενής παράγοντας κατακερματισμού του DNA είναι το οξειδωτικό στρες. Η χρήση αντιοξειδωτικών ουσιών μπορεί να βοηθήσει.
Γενετικός Έλεγχος
Καρυότυπος
Άνδρες με αζωοσπερμία ή ολιγοζωοσπερμία χρειάζεται να κάνουν Καρυότυπο, γιατί έτσι θα ελεγχθούν τυχόν χρωμοσωμικές ανωμαλίες όπως το σύνδρομο Kleinefelter (46XXY).
Έλεγχος για συγκεκριμένες ασθένειες που οφείλονται σε μεταλλάξεις γονίδιων
Οι γονιδιακοί έλεγχοι είναι εργαστηριακές εξετάσεις που συμβάλλουν στο να προσδιοριστούν οι πιθανότητες που έχει ένα άτομο να εμφανίσει ή να κληροδοτήσει μια γενετική διαταραχή.
Μερικές από τις ασθένειες είναι: η θαλασσαιμία (μεσογειακή αναιμία), η κυστική ίνωση, η αιμοροφιλία, η μυϊκή δυστροφία, η νόσος του Huntigton, η οικογενής υπερχοληστεριναιμία κ.ά. Στη χώρα μας, εμφανίζονται πιο συχνά οι δύο πρώτες.
